februari
Grijs en nat
De plannen voor het project Utrechtse Heuvelrug liggen nog even in de ijskast. Afgezien van persoonlijke omstandigheden is het weer niet bepaald fotogeniek en aantrekkelijk om er op uit te trekken. Nieuw Wulven, nieuwe natuur op loopafstand van mijn huis, is dan een mooi alternatief voor het door de ijstijd gevormde landschap van de stuwwallen. En als de zon dan toch nog doorbreekt en de eerste bloesem zich laat zien kan mijn dag niet meer stuk.
De wandeling begint grijs; het weer zoals we dit al vanaf januari gewend zijn. Dwars door het bos loopt de Zijlgraaf, in de Middeleeuwen gegraven om het gebied ten zuidoosten van Utrecht te ontginnen. Tegenwoordig is het de grens tussen Houten en Bunnik. Nu mag de polder Vechter- Wulverbroek weer wildernis worden. De Houtense kant van de Zijlgraaf is glooiend gemaakt. Tussen en in het riet vinden vogels nestgelegenheid. Maar helemaal mag de natuur niet zijn gang gaan. Af en toe, zoals afgelopen jaar, vindt er een enorme kaalslag plaatst om de afvoer van het water te garanderen. Ook de brede strook langs de natuurvriendelijke oever, waar een hogedrukgasleiding ligt, is meegenomen.
De polder Wulverbroek eindigt niet toevallig op broek. De ontginning ten spijt is het altijd een nat gebied gebleven vooral geschikt voor veeteelt. Eeuwen terug werd dit gebied gevormd door de Rijn die regelmatig overstroomde. Als het water weer ging zakken bleven verder van de rivier af de fijne kleideeltjes liggen. Het land bleef laag en de bodem slecht doorlatend. Het zijn zogenaamde komgronden. Nu het zo lang geregend heeft, staat het bos grotendeels onder water. Hier zie je maar weer hoe bepalend de door de natuur gevormde bodem is voor het gebruik van de grond. Dat de paden in het bos nog begaanbaar zijn is te danken aan de ingrijpende renovatie van twee jaar geleden. Mooi en natuurvriendelijk was die niet. Veel paden werden verbreed en opgehoogd met puin zonder de beloofde afdeklaag met zand. Tijdens de afgelopen warme zomer nodigde dit niet bepaald uit voor een wandeling door het bos.
Niet alleen de zware regenval van de afgelopen tijd heeft zijn sporen achter gelaten, maar ook de stormen. Het bleef maar waaien met af en toe een stevige storm. Het mos geeft nog kleur aan het kale, winterse bos. Dankzij de nattigheid groeit het hoog tegen de stammen op. Mos is een bijzondere plant. Het heeft geen wortelstelsel. De blaadjes nemen vocht op uit de lucht. In korte tijd kunnen ze zich helemaal volzuigen met water. Dor, verdroogd mos krijgt dan weer die prachtige groene kleur.
De zon breekt door. Dat is extra genieten na al die sombere dagen. Het goudgeel van het riet langs de Runnenburgersloot spat er uit. Het waterschap moet de watergangen vrij houden, maar houdt daarbij tegenwoordig rekening met de natuur. Hier is goed te zien hoe het riet in fasen wordt gemaaid. Rietvogeltjes vinden er in het voorjaar nestgelegenheid. Straks kunnen we hier weer genieten van de blauwborst.
Tegenlicht geeft weer een heel ander beeld van het riet. Vorig jaar hoorde ik hier in de vroege ochtend nog het typische geluid van de waterral. De dichte begroeiing van het natte gebiedje aan het Fectiopad is afgelopen najaar flink onder handen genomen en nu waarschijnlijk te open voor de waterral. Gelukkig zijn er nog wel plukjes riet blijven staan.
Er tegenover ligt de uitgegraven oude arm van de Rijn. In de tijden van de Romeinen stroomde de rivier langs het nabijgelegen Fort Fectio. Het is een prachtig moerassig gebiedje geworden waar orchideeën bloeien en in het voorjaar de heikikker paart. Maar als je de natuur zijn gang laat gaan, zal het binnen de kortste keren weer dicht groeien. Nu, met alle regen die er is gevallen, staat het water hoog. De reiger heeft hier zijn vaste stek. Afgelopen zomer was het meertje helemaal droog gevallen.
Achter de uitgegraven arm van de Rijn aan het Fectiopad ligt nog een meertje. Je komt er langs als je het klompenpad Slagmaatpad volgt. Met het zonlicht op de bomen achter de plas zie je hoe kale takken toch kleurrijk kunnen zijn.
De katjes van de hazelaar zijn echte vroegbloeiers. De relatief warme twee eerste maanden van het jaar zijn dus niet de oorzaak van de struiken vol katjes. Wat nu opvalt is dat aan dezelfde struik bijna uitgebloeide katjes hangen met daarvoor katjes die zich nog helemaal moeten ontplooien. Het jonge groen van de braamstruik in combinatie met het nog groene blad van het vorige jaar kan wel eens het gevolg zijn van de zachte winter.
De sleedoorn en de zoete kers zijn er dit jaar wel vroeg bij. De verwachte bloeiperiode is maart-april. De sleedoorn kondigt de lente aan met een wolk aan witte bloemetjes. Ze bloeien op het kale hout. Bij de zoete kers zie je tegelijk met de bloesem al het lentegroen van de jonge blaadjes.
