Marijke van Eijkeren - Fotograaf
Home | Galerie | Blog | Routes | Publicaties | WerkAanDeMuur | Over mij | Contact

terug

Boswachterspad in de Schoorlse Duinen

Heide in bloei

De Schoorlse duinen horen tot de breedste van Nederland en je vindt er het hoogste duin. Elk jaargetijde is het er mooi, maar als de heide in augustus bloeit is het extra aantrekkelijk om hier een wandeling te maken. Het Boswachterspad Noordzeewandeling van 10 km geeft een mooie indruk van het gevarieerde duinlandschap. Halverwege de wandeling kun je op het terras van Paal 29 genieten van het uitzicht op de Noordzee.

wandelroutes in de  schoorsel duinen

De wandeling begint bij Buitencentrum Schoorlse Duinen van Staatsbosbeheer (SBB). Je kunt hier kiezen uit verschillende routes van ruim 4 tot 23 km. Het Boswachterspad Noordzeewandeling is aangegeven met blauwe pijlen. Dat is wel handig, want het bereik voor je mobiele telefoon is hier beperkt. Door de hoogteverschillen en paden met mul zand is de wandeling wat zwaarder.

schoorlse duinen

Meteen bij de start van de wandeling maak je een klim van zo'n 50 meter naar het hoogste duin. Duinen worden gevormd door zand, wind en water. De Noordzee duwt bij elke golf een klein beetje zand het strand op en de westenwind blaast de zandkorrels weer verder het land in. Biestarwegras en later helm houden het zand vast. Het is een dynamisch proces. Door de eeuwen heen zijn oude duinen door stormen vernietigd en het zand kreeg weer vrij spel om te stuiven. Dorpen dreigden te verdwijnen onder het oostwaarts stuivende zand. Om dat te voorkomen werden dennen geplant die het zand vasthouden. Zo kon het duin wel steeds hoger worden.

schoorlse duinen

Duinen zijn niet overal hetzelfde. Alleen al de kleur en de structuur van het zand verschilt. Bij Schoorl is het zand opvallend wit. Het is ook heel fijn waardoor het gemakkelijk stuift. Schoorl ligt net boven Bergen waar de grens ligt tussen het kalkarme zand van het noorden en het kalkrijke zand van het zuiden. De oorzaak daarvan ligt in een ver verleden: in de voorlaatste ijstijd. Ten zuiden van Bergen voerde de rivier de Rijn kalkrijk zand aan uit de bergen dat bovendien veel mineralen als ijzer bevatte. Het zand dat de rivier de Elbe in die tijd uit het noorden aanvoerde was kalkarm, bovendien was het noorden van de Noordzee een tijdlang een zandvlakte of te ondiep voor schelpdieren om er te leven.

bloeiende hei

Het eerste deel van de wandeling gaat door dennenbos dat zo gauw de zon een beetje gaat schijnen heerlijk ruikt. Tussendoor staan grotere en kleinere plukken struikheide die in augustus in bloei staat. Heide doet het heel goed op arme, kalkarme grond waar andere planten het juist moeilijk hebben.

Schoorlse duinen

Vroeger werd de hei bij Schoorl begraasd door vee. Heide werd ook afgeplagd als mest voor de akkers. Op de kale stukken die zo ontstonden kon het zand weer stuiven. Dat gebeurde in Schoorl tot in de negentiende eeuw. Tot eind vorige eeuw was het beleid om het zand vast te leggen door beplanting en het voorkomen van overbegrazing. Maar inzichten veranderen. Door het verdwijnen van de dynamiek, dreigde ook de bijzondere flora en fauna van de duinen te verdwijnen. De Schoorlse duinen zijn Natura 2000 gebied en SBB heeft hier als taak om de natuur te beschermen. Het zand mag, gecontroleerd, weer stuiven. Dicht bij zee gebeurt dat door menselijk ingrijpen, maar ook in het dennenbos zijn er zanderige vlaktes.

 

Augustus is een stille maand in de natuur. Vogels laten zich weinig horen en zien. Een enkele tapuit en roodborsttapuit krijg ik in de kijker. Er fladderen wel opvallend veel distelvlinders rond. Die zijn er deze hele zomer al in opvallende aantallen. Het is een trekvlinder die helemaal uit Afrika in drie generaties Nederland bereikt. Twee keer zie ik een prachtige Oranje Luzernevlinder. Behalve de bloeiende struikhei doen de gele bloemen van de composietenfamilie het goed; soms half ondergestoven door het zand.

 

Het dennenbos wordt naar de randen toe steeds gevarieerder. Je ziet steeds meer struiken en loofbomen. Op de kalere plekken groeit struikheide en rendiermos. SBB kiest tegenwoordig bewust voor gemengd bos. Dat is vochtiger en brand daardoor minder goed waarmee je felle, alles verwoestende branden voorkomt.

Schoorlse duinen

We verlaten het bos en lopen over een open heideveld richting het Vogelmeer dat in het midden van het duingebied ligt.

schoorlse duinen

Het Vogelmeer ligt op het hoogste punt van de zoetwaterbel in de Schoorlse duinen. Zoet water is lichter dan zout water. Als bij de duinvorming plantengroei ontstaat, wordt regenwater vastgehouden en gaat uiteindelijk een zoetwaterbel vormen op het brakke water eronder. Menselijk ingrijpen heeft hier de natuur wel een handje geholpen. De bodem is in 1963 bij het Vogelmeer afgegraven. Het vennetje is volgens de beschrijving van SBB een thuis voor allerlei vogelsoorten en de zandhagedis. Midden op de dag valt dit wat tegen. Veel meer dan Nijlganzen en een eenzame aalscholver krijg ik niet in de kijker. Maar ik heb ook niet de tijd genomen om helemaal rond het meertje te lopen.

schoorlse duinen

Na het Vogelmeer gaat de wandeling verder door open duingebied en heidevelden. In de verte liggen de duinen van de zeereep.

schoorlse duinen

Niets mooier dan aan het eind van de duinenrij de Noordzee zien liggen. De duinen zijn prachtig, maar zonder zee geen duinen. De buitenste rij duinen vormen een aaneengesloten rij die als een zanddijk voorkomt dat het zeewater het land binnendringt. Maar zou je niets doen, dan verplaatst de kustlijn steeds verder landinwaarts. Zandsuppletie zorgt voor de aanvoer van zand dat kan stuiven. De kustlijn blijft daardoor op zijn plaats. Het bord bij de strandopgang waarschuwt dat je bij een onbewaakt deel van het strand komt.

Meeuwen en sterntjes hebben op dit onbewaakte strand de rust en de ruimte om te foerageren. Hier vind je vooral de natuurliefhebbers. Kinderen ontdekken wat er leeft in de zee.

schoorlse duinen

Na een verlate lunch bij Paal 29 was het even zoeken naar het vervolg van de wandeling. Blauwe pijlen ontbraken op het strand. Loop je de route tegen de klok in, neem dan meteen na Paal 29 de trap omhoog. Na het duin overgestoken te zijn zie je weer een aanwijzing. De route over het strand blijkt korter dan het lijkt op het kaartje.

 

schoorlse duinen

Tussen 2009 en 2011 zijn er drie grote branden geweest in de duinen van Schoorl. Gelukkig heeft de natuur een sterk herstellend vermogen. Alleen de kale bomen herinneren op sommige plekken nog aan de brand. Dankzij de branden konden ook zeldzame paddenstoelen als het gewone houtskoolbekertje en de zwarte brandplekbekerzwam groeien. Die houden, zoals de naam al duidelijk maakt, van verbrande grond. SBB heeft een speciale route uitgezet die het verhaal vertelt van de brand, de Roetroute, die ook begint bij het Buitencentrum.

schoorlse duinen begrazing

Heide is een cultuurlandschap. Doe je niets dan groeit de open vlakte dicht met berk, zomereik en gewone esdoorn. Die kun je handmatig verwijderen, maar het kan ook door er dieren te laten grazen. Grote grazers maken het gebied weer geschikt voor konijnen en konijnen geven de tapuit weer een kans om in aantal te groeien. Tapuiten vang insecten op schaars begroeid terrein en broeden in verlaten konijnenholen.

Van juni tot in september kun je het zandblauwtje zien bloeien. Het plantje houdt van schrale, kalkarme grond en is hier dus goed op zijn plaats. Tussen de kraaiheide ontdek ik een verlate Rond Wintergroen. De witte bloempjes die in trossen hangen bloeien in juni en juli. Hij staat op de rode lijst, maar in de duinen kun je hem vaker zien. De gewone ossentong bloeit veel langer, van april tot oktober. Hij dankt zijn naam aan de ruwharige blaadjes die doen denken aan een ossentong.

Verder richting binnenlands duinen gaat de wandeling voor een groot deel weer door het bos. Maar voordat we bij het beginpunt terugkeren kunnen we nog even genieten van de bloeiende heide op de Waterbosvlakte midden in het bos. Die naam lijkt in dit droge gebied wat vreemd. Maar voordat er dennen werden aangeplant was het hier veel natter. Dennen nemen vele water op en zijn er de oorzaak van dat de grondwaterstand hier veel lager is dan vroeger.