Rondwandeling Linschoten - Oudewater
Vanaf de in april 2019 geopende TOP-locatie bij Linschoten kun je verschillende bewegwijzerde wandel- en fietsroutes volgen. De Schansroute is een wandeling van 18 km door het veenweidelandschap tussen Linschoten en Oudewater: langs de Lange Linschoten, door Oudewater, langs de Hollandsche IJssel en over de Engherkade dwars door de weilanden terug naar het beginpunt (13-92-93-58-78-54-77-76-93-92-13). Wij kozen voor de omgekeerde richting zodat we voor de lunch in Oudewater het langste stuk hadden gehad.
Vanaf de rotonde aan de rand van Linschoten loop je via knooppunt 13-92-93 langs Landgoed Linschoten. Net buiten het parkbos rond Huis te Linschoten staat langhuisboerderij Parkzicht uit 1877. De boerderij is onderdeel van het landgoed. De boerderijen waren een belangrijke bron van inkomsten voor het landgoed. De boerderij ligt aan de singel die een mooi doorkijkje geeft naar het zomerhuis De Elsehof; een witgepleisterde boerderij in Tiroler chaletstijl gebouwd.
Aan het eind van het landgoed loop je bij knooppunt 93 over het bruggetje naar de andere kant van de Lange Linschoten. Deze boogbruggetjes, Kwakels of Hoge Bomen genoemd, zijn typisch voor deze streek. De oorsprong ervan ligt in de Middeleeuwen. Veel vervoer ging over water. Over de Lange Linschoten gebeurde dat met trekschuiten omdat zeilen lastig was over dit bochtige riviertje. Om de doorgang niet te hinderen moesten de voetgangersbruggetjes verplicht een minimum hoogte hebben.
Je loopt een stukje terug langs de Lange Linschoten en komt langs de boerderij uit 1784 met de naam Eendracht maakt macht; een verwijzing naar de wapenspreuk van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Even verderop wijst het routepijltje naar rechts en loop je dwars door de weilanden verder over de kade. In de Middeleeuwen werd het land aan weerszijden van de Lange Linschoten volgens een vast patroon ontgonnen. Zijkades omsloten de lange kavels.
Door inklinking van de veengrond is het land te drassig voor akkerbouw en vooral geschikt voor veeteelt. In dit uitgestrekte weidegebied had ik gehoopt om dit voorjaar eindelijk eens grote groepen kieviten en grutto's te zien en te horen. Het 'grutto, gruttogrut' hoort zo echt bij de lente. Het bleef helaas beperkt tot graspiepers, slechts een keer het geluid van de grutto en een doodenkele kievit. Die dook op bij een kruidenrijk graslandje. De koeien geven dan wel weer een echt Hollands beeld.
Vanaf knooppunt 76, dat we overigens niet hebben gezien, dachten we over de Waardsedijk met uitzicht op de Hollandse IJssel te lopen. Het blijkt het minst interessante deel van de route. De asfaltweg over de dijk is smal en er rijdt af en toe zwaar verkeer over. De Hollandse IJssel loopt onzichtbaar parallel aan de weg. Wel heb je mooi zicht op de boerderijen en het landschap tussen de Hollandse IJssel en de Lange Linschoten. Na een lange wandeling verschijnen eindelijk de torens van Oudewater aan de horizon. Maar let op. Precies bij het bordje Oudewater loopt een pad naar links. Daar hebben we een routepijltje gemist en het waarschijnlijk mooie pad vlak langs de rivier. Een extra wandelknooppunt zou hier wel nuttig zijn geweest. Loop verder naar knooppunt 77-54 (hier komt de Lange Linschoten uit in de Hollandse IJssel) – 78.
Oudewater ligt strategisch op het punt waar de Lange Linschoten afwatert op de Hollandse IJssel. Er was via het water een levendige handel met de grote steden in Holland en Utrecht. In 1265 kreeg Oudewater stadsrechten en het maakte later deel uit van de Oude Hollandse Waterlinie. De touwindustrie, met als grondstof hennep, was een belangrijke bron van inkomsten. Het centrum is beschermd stadsgezicht. Het is een mooi punt in de wandeling voor een langere rustpauze. Ook een mooi stadje om nog eens naar terug te keren voor een stadswandeling. Vanuit Oudewater gaat de wandeling verder langs de Lange Linschoten. Het is na de lunch zoeken naar richting knooppunt 58, maar als je gewoon de Lange Linschoten volgt die door Oudewater kronkelt dan zit je op de goede weg.
Al in de Middeleeuwen speelde de Lange Linschoten een belangrijke rol bij de afwatering van de omringende polders. Aan beide kanten ligt een smal weggetje over de dijk die vlak langs het water is aangelegd. De wandeling gaat over de Noord-Linschoterzandweg die ter hoogte van Landgoed Linschoten ook nog echt een zandpad is. Langs de weg staan op de kop van de kavels prachtige oude boerderijen. Deze in 1864 gebouwde langhuisboerderij valt op door de afwijkende voorgevel met ingezwenkte hoeken.
Veel boerderijen in deze streek hebben op de bovenste verdieping een zogenaamd engelenraam. Het is een driedelig raam. De bovenkant van de ramen hebben een boog, een driehoek of accoladevorm. Het middelste raam is hoger; samen met de sierlijke vormgeving lijken de zijramen op de vleugels van een engel. Je ziet dit soort ramen vooral bij boerderijen in de Zuid-Hollandse en Utrechtse Waarden. Let ook op de prachtig gesneden houten daklijst van de boerderijen langs de Lange Linschoten.
Langs de Lange Linschoten heeft de rivier in de tijd dat deze onbedijkt was oeverwallen gevormd. Bij overstromingen bleven de grove zand- en kleideeltjes vlak bij de rivier achter als het water zich terugtrok. Die grond is heel geschikt voor fruitteelt. Tijdens ruilverkavelingen is in de loop der tijd veel grond afgevlakt. Veel van de boomgaarden zijn verdwenen. Maar rondom een boerderij vind je nog vaak een hoogstamboomgaard. Schapen houden het gras onder de bomen kort.
In de Linschoterwaard staan vooral kaasboerderijen. Die hebben een grote kaaskelder waar de kaas kan rijpen bij de juiste temperatuur. Bij boerderij De IJsvogel is deze zichtbaar onder de ramen aan de linkerkant van de gevel. Deze boerderij is in 1912 gebouwd in de Art Nouveau periode. Het naambordje met een afbeelding van een IJsvogel past in deze stijlperiode. Ook binnen zijn veel stijlkenmerken uit die tijd bewaard gebleven. Bij de jaarlijkse verlichte boerderijenroute kun je hier soms een kijkje nemen.
Vanaf knooppunt 93 gaat de asfaltweg over in een zandpad naar knooppunt 92. Dat je vanaf de kwakelbrug hetzelfde pad loopt langs Landgoed Linschoten is geen straf. Het is hier heerlijk rustig en je ziet het landschap vanaf de andere kant. Het futennest bij knooppunt 93 had ik op de heenweg gemist. De fuut en de meerkoet die zo schitterend tegenover elkaar hun nest hebben gebouwd zitten net als op de heenweg nog rustig op de eieren. Ze trekken zich niets aan van de wandelaars die het niet kunnen nalaten om dit lenteplaatje vast te leggen. Het huis met de trapgevels op de hoek van de Schapenlaan was een dienstwoning of boswachtershuis en hoort bij het Landgoed Linschoten. Het is in 1910 gebouwd in neorenaissancestijl. Vroeger zou hier een schaapskooi zijn geweest, nu is er een theetuin. Wil je hier aan het eind of begin van de wandeling wat drinken, kijk dan wel vooraf of hij open is.