Mei
Lente in Nieuw Wulven
De maanden april en mei zijn misschien wel de mooiste maanden van het jaar. De een na de andere boom krijgt bloesem en frisse groene blaadjes. De vogels keren terug om hier te broeden. Dat wil je niet missen. Het advies om thuis te blijven hoef je in Nederland gelukkig niet zo letterlijk te nemen. Een wandeling in eigen omgeving is, anders dan in veel andere landen, niet verboden mits je de anderhalve meter in acht neemt. Een extra motivatie om 's morgens vroeg de lente in mijn achtertuin Nieuw Wulven te beleven.
Mei is net als april droog en zonnig. Dankzij de lage ligging heeft Nieuw Wulven daar nog niet zoveel last van. Bij de aanleg van het bos zijn de vele ontginningsslootjes bewaard gebleven. Dat levert mooie doorkijkjes op. En eindelijk zie ik deze lente een wilde eend met jonkies die al wat groter zijn. De eens zo algemeen voorkomende wilde eend neemt flink in aantal af.
De gele lissen bloeien nu volop. Het is een inheemse oeverplant en bloeit van mei tot juli. Bijzonder is dat de bloem de eerste dag mannelijk is en de tweede dag vrouwelijk. Meerkoeten zie je vooral in de wat bredere slootjes met helder water. Ze zijn niet zo schuw als de krakeenden. Krakeenden vliegen weg als je ze te dicht benadert. In Nieuw Wulven kun je ze op verschillende plekken bewonderen met een verrekijker. Dan zie je pas echt goed het prachtige verenkleed van deze op afstand wat grijzige eend. De Canadese gans bivakkeert vooral rond de aan het bos grenzende Biezenvelden. De biezen zuiveren het water op een natuurlijke manier.
In het vroege voorjaar verschijnen de eerste lentegroene blaadjes aan de berken. Berken vallen op door hun witte stammen. Die kleur hebben ze te danken aan de stof betuline die ze in de bast opslaan. De witte bast beschermt de berk tegen verhitting door de zon. Dat is vooral in noordelijke streken, waar de berk veel voorkomt, belangrijk. Strenge vorst is voor bomen daar geen probleem, maar te grote temperatuurswisselingen is schadelijk. Dat maakt het weefsel net onder de bast kapot waardoor schimmels en bacteriën een kans krijgen. Een witte bast kaatst het zonlicht terug.
De berk is eenhuizig. Vrouwelijke en mannelijke katjes groeien aan dezelfde boom. De mannelijke katjes hangen aan het uiteinde van de twijgen. Wilgen voelen zich thuis in het natste gedeelte van Nieuw Wulven, het drasbos. Ze zijn tweehuizig. De mannelijke en vrouwelijke katjes zitten niet aan dezelfde boom. Het is een pioniersplant die dus goed past bij nieuwe natuur. De wortels maken de grond luchtig en het afgevallen blad zorgt voor humus. Daar profiteren in een later stadium de eik en de beuk van. Ten noorden van de Zijlgraaf, die dwars door het bos loopt, ligt op wat drogere grond het kamerbos met rechte lanen. Onder meer eik en beuk zijn hier in aparte vakken geplant. De beuk is een van de laatste bomen die in blad komen.
In het voorjaar hoor je in het bos overal de zang van de zwartkop. Die lijkt een beetje op de zang van de merel, maar dan versneld afgedraaid. Als de bomen nog vrij kaal zijn kun je hem gemakkelijk spotten. Hoog in de boom laat hij horen dat dit zijn territorium is. De zwartkop is genoemd naar het zwarte petje van het mannetje. Vrouwtjes hebben een roodbruin petje. Al even luidruchtig en gevarieerd is de zang van de zanglijster. Je hoort hem van verre. Opvallend is dat hij elke strofe drie keer herhaalt. Daar kun je hem gemakkelijk aan herkennen.
Het boogbos tussen de spoorlijn en het Fectiopad is het oudste gedeelte van Nieuw Wulven en werd rond de eeuwwisseling aangelegd. Het is een dichtbegroeid bos met paden die in een boog lopen. Je kunt er heerlijk dwalen en de tijd verliezen. Het is het meest rustige deel van het bos. Van het vroege tot het late voorjaar kun je er genieten van de bloeiende struiken. De sleedoorn en de vroege kers zijn inmiddels uitgebloeid. Andere soorten nemen hun plaats in.
De Gewone Vogelkers kom je op veel plekken in het boogbos tegen. Hij bloeit in prachtige witte trossen en de bijtjes profiteren van de nectar. In het najaar eten de vogels graag de bessen, vandaar de naam. De Eenstijlige Meidoorn dankt zijn naam aan de maand waarop hij volop in bloei staat. Er zitten scherpe doornen aan en werd daarom vaak gebruikt om weilanden te omheinen. In Nieuw Wulven kom je hem verspreid in het bos tegen, net als de Gelderse Roos. Die bloeit in platte tuilen. De bloemen aan de rand zijn niet vruchtbaar, maar trekken wel insecten aan. De vruchten zie je vaak nog aan het eind van de winter hangen. De meeste vogels houden niet van de bittere smaak. Als het gevroren heeft smullen pestvogels en lijsters er van. Als laatste komt de vlier in bloei met grote witte schermen. In het najaar zijn dat kleine, donkere besjes geworden. Spreeuwen zijn daar dol op.
Nieuw Wulven bestaat uit een afwisseling van bos, water en ruige veldjes. Die afwisseling trekt veel verschillende soorten vogels aan. Het is verbazingwekkend hoe snel ze een geschikte biotoop weten te vinden, zoals de blauwborst en de rietgors. Je ziet en hoort ze in het ruige, open veld langs het Fectiopad, maar ook op de minder toegankelijke, ruige strook langs de Zijlgraaf.
Vanaf de paden hoor je in de vroege ochtend van alle kanten de vogels die zicht thuis voelen in het riet langs het water of de ruige delen van Nieuw Wulven. Een vogel die ik dit jaar opvallend vaak spot is de grasmus. Zijn melodietje is kort en daardoor ook heel herkenbaar. Vooral de witte keel van het mannetje valt op als hij verscholen zit in jong struikgewas. Opgewonden, van tak tot tak springend laat hij zich horen. Soms vliegt hij steil een stukje omhoog om zich daarna weer neer te laten vallen. Let op de oranje poten en roestoranje vleugels om verwarring met de braamsluiper te voorkomen. Achter me hoor ik intussen de sprinkhaanzanger. Je moet wel weten dat dat wekkertje dat afloopt en niet van ophouden weet het geluid van een vogel is. Na lang zoeken waar dat geluid toch vandaan komt vind ik hem in de top van een kale jonker. Het blijkt zijn favoriete zangpost te zijn.
In de ruigten en rietvelden zitten overal in Nieuw Wulven rietzangertjes of is het de bosrietzanger? De laatste lijkt op de karekiet (foto rechts), maar is aan de zang goed te onderscheiden. De rietzanger en bosrietzanger hebben beiden een gevarieerd liedje. De rietzanger heeft een duidelijke witte wenkbrauwstreep. Die zie ik niet. De specialisten zien op waarnemingen.nl in Nieuw Wulven de bosrietzanger en niet de rietzanger. Die zal het dus wel zijn. De karekiet weet zich altijd goed te verstoppen in het riet. Hij roept zijn eigen naam: karrekarrekiet. Hij liet zich horen en even zien in het riet langs de sloot tussen spoorweg en fietspad.
De vele slootjes en poeltjes in Nieuw Wulven zijn aantrekkelijk voor reptielen en amfibieën. Op de warme dagen eind mei hoor je overal het koor van de groene kikker. Deze soort is wat later actief dan de heikikker en de bruine kikker. Ze zitten het liefst in ondiep water waar de zon ongehinderd op kan schijnen en langs de kant flink wat begroeiing,
De mannetjes kwaken om een vrouwtje te lokken. Zij paart met de kikker die het hardste kan kwaken. Om het geluid te versterken hebben de mannetjes kwaakblazen. Bij elke kwaak zie je ze opzwellen. Er zijn drie soorten groene kikkers: de poelkikker, de meerkikker en de bastaardkikker. De naam van de laatste zegt het al. De poelkikker is vreemd gegaan en heeft gepaard met een meerkikker, of omgekeerd. Omdat de bastaardkikker de uiterlijke kenmerken van beide ouders meekrijgt, zijn de drie soorten in het veld niet goed van elkaar te onderscheiden. Groene kikker (soort onbepaald) is dan de beste omschrijving.