Marijke van Eijkeren - Fotograaf
Home | Galerie | Blog | Routes | Publicaties | WerkAanDeMuur | Over mij | Contact

Blog 2022

Juli 2022

Vlinders

 

atalanta en gehakkelde aurelia op vlinderplant

Het is een zonnige zomer en daar profiteren de vlinders van. Ze zijn koudbloedig en hebben de zon nodig om op te warmen. Anders kunnen ze niet vliegen. In juli zie je bij zonnig weer opeens heel veel vlinders terwijl ze in juni verdwenen lijken. Ze zijn er dan wel, alleen in het eerste, tweede of derde stadium van een vlinderleven: als eitje, rups of pop. Om vlinders te fotograferen hoef je niet ver van huis. In juli zijn er dagen dat ik wel zeven soorten vlinders in mijn tuin zie: Atalanta, Dagpauwoog, Klein Koolwitje, Citroenvlinder, Gehakkelde Aurelia, Bont Zandoogje en Boomblauwtje. Het zijn algemene soorten dagvlinders. In totaal leven er in Nederland zo'n 53 soorten.

rood weeskind

Behalve dagvlinders zijn er nachtvlinders. Daar zijn er veel meer van in Nederland, zo'n 2400 soorten. Nachtvlinders laten zich minder gemakkelijk zien al zijn er soorten die ook overdag actief zijn. Nachtvlinders herken je aan hun voelsprieten. Aan het eind zit een soort veertje of kammetjes. Het Rood Weeskind is een nachtvlinder die je soms ook overdag kunt waarnemen. Zijn rood-zwarte achtervleugel lijkt op de kleren van de burgerweeshuiskinderen indertijd in Amsterdam. Die droegen kleren in de kleur van het wapen van Amsterdam. Bij gesloten vleugels is het rood in de achtervleugel niet te zien, behalve als je door een ruit de onderkant van de vleugels ziet. Bij gevaar laat de vlinder even het rood zien om de vijand af te schrikken. Waardplanten zijn de wilg en de populier. Daar legt zij de eitjes. In mijn achtertuin staat een knotwilg. Wie weet heeft deze vlinder daar als rups en pop geleefd.

Kleine Vos op vlinderplant

De Kleine Vos heb ik jarenlang vrijwel niet gezien. Het is een prachtig vlindertje. Zijn naam heeft hij te danken aan de roodbruine kleur van de vleugels, net zo roodbruin als de vacht van een vos. Het is een standvlinder. In de winter schuilt hij in koele, vochtige ruimtes in bomen en gebouwen. Op een mooie, vroege lentedag in februari kun je hem al zien. Het mannetje is vooral vanaf het begin van de middag heel actief op zoek naar een vrouwtje en jaagt concurrenten weg. Eenmaal een vrouwtje gevonden laat hij haar niet met rust. Hij achtervolgt haar net zo lang tot ze gaat rusten. De paring kan vervolgens wel de hele nacht duren. De brandnetel is de waardplant van het vosje.

gehakkelde aurelia op vlinderstruik

De Gehakkelde Aurelia, alleen de naam al. Als je naar de vleugels kijkt, is het duidelijk waar deze vlinder zijn naam aan te danken heeft. Het is een standvlinder. Ik zag hem al vroeg in het voorjaar. Dan bloeit de wilg achter in de tuin; een belangrijke voedselbron voor deze vlinder. Vanaf juni vliegt de tweede generatie. Bloemen zijn dan de belangrijkste voedselbron. De vlinder overwintert op beschutte plaatsen.

gehakkelde aurelia op vlinderplant

Vlinders hebben bijzondere zintuigen. Heel opvallend zijn de enorm grote facetogen die uit 1000 tot 18.000 minioogjes bestaat. In de hersens worden die afzonderlijke beeldjes samengesteld tot 1 beeld. Je kunt het vergelijken met pixels. Zo kan hij zijn omgeving goed in de gaten houden. Maar op de kop zitten nog twee ogen, ocelli genoemd. Ze zien er geen direct licht mee, maar wel veranderingen van licht. Op het lijf van de vlinder zitten heel veel kleine haartjes. Met die haartjes kunnen ze de kleinste trillingen voelen.

atalanta op vlinderstruik

De Atalanta is een trekvlinder. In de herfst vliegt hij naar het zuiden. De vlinders die je hier in juli ziet horen tot de tweede generatie. Als de Atalanta in mei in Nederland aankomt legt hij eitjes op brandnetels. Daar eten de rupsen van. Zonder brandnetels geen Atalanta's. Vlinders hebben geen zichtbare oren, toch kunnen ze geluid waarnemen. In de vleugels zitten gaatjes waar een membraan over zit. Door de trilling ervan horen ze het verschil tussen hoge en lage tonen.

atalanta op vlinderstruik

Vlinders kunnen alleen vloeibaar voedsel eten. Ze kunnen niet bijten, maar hebben een hele lange buisvormige tong. Daarmee zuigen ze nectar op of het sap van rottend fruit. Als ze niet aan het eten zijn ligt de tong opgerold in hun mond. De voelsprieten spelen niet alleen een rol bij de tast, maar ook bij de reuk. Op kilometers afstand kunnen de mannetjes daarmee al een vrouwtje ruiken.

atalanta op vlinderstruik

Vlinders hebben net als andere insecten zes poten. Sommige vlinders gebruiken de voorpoten alleen om te proeven, het worden ook wel 'poetspoten' genoemd. Proeven doen ze niet met hun tong, maar met kleine haartjes aan de onderkant van de voorpootjes. Zo weten ze op wat voor plant ze zitten en of deze geschikt is om eitjes op te leggen. In ruststand hebben dagvlinders hun vleugels naar boven tegen elkaar geklapt. De onderkant van de vleugels is juist bij de kleurrijke vlinders onopvallend. Het is dan lastig om te zien met wat voor soort vlinder je hebt te maken. Bij de Atalanta hebben alleen de achtervleugels een schutskleur. De voorvleugels kan hij achter de achtervleugels verstoppen om niet op te vallen.

bruin zandoogje

Dit jaar zijn er opvallend veel Bont Zandoogjes in de tuin. Ze vliegen vooral aan de rand van het struikgewas. Het is dan ook een bosvlinder. Hij vliegt van maart tot oktober in twee of drie generaties. Het vrouwtje legt de eitjes op grassprieten. De rups of de pop overwinteren in de strooisellaag. Een reden te meer om je tuin lekker rommelig te laten in het najaar en de winter. Vlinders leven maar kort. Als ze net uit de pop te voorschijn komen zijn ze op hun moois. De kleur zit in de schubben en die zijn erg kwetsbaar. Als ze slijten wordt de kleur valer. De hap uit de vleugels van dit Bont Zandoogje kan een gevolg zijn van slijtage, maar het is ook mogelijk dat hij zich los heeft weten te rukken aan de greep van een vijand.

Terug naar Blog 2022