Marijke van Eijkeren - Fotograaf
Home | Galerie | Blog | Routes | Publicaties | WerkAanDeMuur | Over mij | Contact

terug

De Kromme Rijn in 12 wandelingen

Wandeling 3: Grienden, kastelen en boomgaarden

Langs de Kromme Rijn kun je vanaf Wijk bij Duurstede tot in Utrecht een wandeling van 29 km maken die grotendeels over het jaagpad langs de rivier gaat. Dat is een pittig eindje lopen. Maar je kunt het hele traject ook in etappes verdelen en er rondwandelingen van maken. Dit jaar, 2022, is het 900 jaar geleden dat de Kromme Rijn werd afgedamd. Een mooie aanleiding om elke maand een rondje Kromme Rijn te lopen. De derde rondwandeling gaat door het buitengebied van de Kromme Rijn tussen Cothen en Langbroek. Je loopt over landgoed Sandenburg, door weilanden en langs griendbosjes, Langs kasteel Rhijnestein en over het eeuwenoude zandpad over de stroomrug van de Kromme Rijn. De Kromme Rijn is nooit ver weg, maar krijg je alleen te zien als je hem kruist. Je volgt de wandelknooppunten 89 - 88 - 87 - 86 - 55 - 14 - 11 - 89 (6,3km). Een routekaartje vind je op route.nl of haal bij de VVV de wandelkaart Krommerijnstreek.

Toeristisch Overstappunt Cothen

De wandeling begint (net als de tweede rondwandeling langs de Kromme Rijn) bij het Toeristisch OverstapPunt (knooppunt 89) bij Familierestaurant De Jonge Graaf. Op de zuil staat informatie over de Kromme Rijnstreek en het cultuurhistorisch erfgoed dat je tijdens de wandeling tegenkomt.

Groenewoudseweg

Vanaf de parkeerplaats ga je rechtsaf over de Groenewoudseweg. Je kruist hier de Kromme Rijn. Links van de weg zijn boomgaarden die zo kenmerkend zijn voor dit fruitteeltgebied. De grond van de stroomruggen is vruchtbaar en waterdoorlatend waardoor in het voorjaar de grond sneller opwarmt. De hoogstambomen uit het verleden hebben plaats gemaakt voor laagstam. Van eind maart tot in mei kun je genieten van de fruitbomen die in bloei staan. De pruim bloeit als eerste, gevolgd door de kers, de peer en tot slot de appel.

sleedoorn perenbloesem

De hele maand maart was uitzonderlijk zonnig en warm. Dat zie je aan de sleedoorns in de bermen die in volle bloei staan. Zelfs de knoppen van de perenbomen beginnen te ontluiken.

landscheidingsweg

Bij de T-kruising (knooppunt 88) ga je linksaf over de Landscheidingsweg. De weg ligt op de grens van twee landschapstypen: de blokverkaveling op de stroomrug van de Kromme Rijn en het karakteristieke cope-landschap met zijn langgerekte kavels ten noorden van de weg. Ga je op dit punt rechtsaf, dan is dat heel duidelijk. Ga je linksaf, dan begint de verkaveling in stroken iets ten noorden van de weg. Op de topografische kaart op www.topotijdreis kun je dat goed zien. De ontginning op de stroomrug ging geleidelijk en de grond hoefde niet ontwaterd te worden. Naar behoefte werd een stukje land geschikt gemaakt voor landbouw. Vandaar de verkaveling in onregelmatige blokken. Voor de afdamming van de Kromme Rijn was het gebied ten noorden van de Landscheidingsweg een ontoegankelijke, natte wildernis. Na de afdamming van de Kromme Rijn kwam er een eind aan de overstromingen en kon het moerasachtige gebied tussen Kromme Rijn en Utrechtse heuvelrug ontgonnen worden. Om de grond te kunnen bewerken moest de grondwaterstand omlaag. De Langbroekerwetering werd gegraven. Van daaruit werden lange kavels uitgezet, gescheiden door sloten die afwaterden op de wetering. Hier ligt de oorsprong van de waterschappen.landgoed Sandenburg

Even verderop volg je de pijl rechtsaf richting knooppunt 87. Je loopt over particulier terrein dat hoort bij landgoed Sandenburg. Tussen zonsopkomst en zonsondergang mogen wandelaars het pad volgen. Dat er langs de ontginningszone van de Langbroekerwetering veel landgoederen liggen is niet toevallig. De ontginning gebeurde in opdracht van Godebald, de bisschop van Utrecht. Dienstmannen van de bisschop kregen een rol als wat we nu projectontwikkelaars zouden noemen. Hun status steeg en daar paste een mooi verblijf bij. In het begin waren dat versterkte huizen, later kastelen met een slotgracht en ophaalbrug: een ridderhofstad voor de adel. De kavels werden verpacht en waren een bron van inkomsten. Vanaf de 17de eeuw dienden de kastelen als buitenverblijf voor rijke kooplieden. Het witte kasteel Sandenburg aan de Langbroekerdijk is hier een voorbeeld van. Nog altijd is het gebied ten noorden van de Landscheidingsweg eigendom van kasteel Sandenburg. Deels is het ingericht als natuurgebied en rustgebied voor vogels en zoogdieren.

wandelpad over Landgoed Sandenburg

In het begin is er geen echt pad. Je loopt over weiland en volgt het spoor van de vorige wandelaars. Vanaf het bosje rechts even verderop is er een duidelijk pad.

sleedoorn

In het vroege voorjaar bloeit de sleedoorn langs het slootje links met honderden kleine witte bloemetjes. Ze bloeien op de kale takken. Na de bloei verschijnen pas de groene blaadjes. De paarse vruchten verschijnen al eind augustus. Vogels zijn er dol op. Voor ons zijn ze pas smakelijk als de vorst er overheen is gegaan. Grote kans dat de struiken dan al leeg zijn gegeten door de kramsvogels en koperwieken.

landgoed Sandenburg

Bij wandelknooppunt 87 Linksaf. Links is weiland en zie je in de verte de kerktoren van Cothen. De verkaveling is hier nog in blokken. Het pad waar je nu loopt en de sloot er langs lijkt de achterkade te zijn van de cope-ontginning aan de rechterkant van het pad. De structuur van de smalle, langwerpige kavels is van hieruit minder zichtbaar. Je kijkt uit op bos. Ondanks de ontwatering bleven sommige kavels te nat voor landbouw. Die werden in gebruik genomen voor de griendcultuur of voor essenhakhout. Wilgen kunnen goed tegen natte omstandigheden. In nette rijen werden wilgentakken geplant. Jaarlijks werden de wilgentenen afgesneden. Er werden manden en hoepels van gemaakt. Essenhakhout en dikke wilgentakken werden gebruikt voor het handvat van gereedschap.

landgoed Sandenburg

Tijden veranderen en het arbeidsintensieve werk is niet meer lonend. De percelen zijn veranderd in bos. Het is nu een niet toegankelijk natuurgebied. Goed voor de rust van de dieren die er leven.

dagpauwoog tjiftjaf

Aan de randen van het bos valt er genoeg te beleven. In maart zijn de dagpauwoog en de gehakkelde aurelia de eerste vlinders die er rondfladderen. De tjiftjaf laat zich hoog op een tak luidkeels horen.

Het bosje rechts gaat over in weiland waarin een verlaten stal staat. Over een smal bruggetje vervolg je het pad aan de andere kant van de sloot.

Bij knooppunt 86 is het even opletten. Een duidelijk pad gaat rechtsaf naar knooppunt 85, maar deze wandeling volgt de pijl richting knooppunt 55 langs het water. Heb je tijd en wil je een langere wandeling maken, dan is het extra rondje 86 - 85 - 84 - 49 - 48 - 87 - 86 een aanrader (3,7 km). Je komt langs de kastelen Walenburg, Sandenburg en Groenestein aan de Langbroekerwetering.

De boerderij aan de andere kant van het water is De Groote Maat. Al in de 14de eeuw stond hier een omgrachte boerderij en ernaast het verdwenen kasteel Noortwijck. Tot 2004 was de Groote Maat een landbouwbedrijf met vooral melkkoeien. Het bedrijf moest stoppen vanwege nieuwe regelgeving. De hiervoor noodzakelijke ingrijpende verbouwing was te duur. De provincie Utrecht kocht de grond van een ondernemer die er een luxe golfbaan wilde aanleggen. Tot op heden werd een opvolger voor het landbouwbedrijf niet gevonden. Voor het 50 hectare grootte terrein is wel een fantastisch plan: natuurinclusieve landbouw, gecombineerd met landschapsbehoud, landschapsverbetering en landschapsbeleving. Het zou onderdeel moeten worden van de ecologische verbindingszone. Het zou mooi zijn en wie weet hoor je dan in de lente weer het geluid van de weidevogels.

Aan deze kant van de sloot loop je nog steeds over Landgoed Sandenburg. Let goed op de aanwijzingen. Als je langs het water blijft lopen, kan het bijna niet mis gaan. Even voorbij boerderij De Groote Maat ga je over een bruggetje aan de andere kant van het water verder. Voor kleine kinderen zijn de bruggetjes die je passeert op deze wandelroute niet veilig.

Na het bruggetje loop je verder over een smal pad tussen weiland en de Schipsloot. Het is een natuurlijk gevormde sloot. Dat zie je ook aan de bocht die de sloot maakt. Het is de achterkant van de smalle kavels die vanaf de Langbroekerwetering zijn gegraven. Het weiland links van het pad hoort bij boerderij De Groote Maat.

Schipsloot

De kavels van 100 bij 1250 meter, gescheiden van elkaar door sloten, zijn kenmerkend voor het copelandschap. Ze waren in die tijd groot genoeg voor een boerenbedrijf om van te leven. De boerderij werd op de kop gebouwd aan de ontginningswetering. Op de kruising van de Langbroekerwetering en de weg tussen Cothen en Doorn ontstond de nederzetting Nederlangbroek, later Langbroek genoemd. De kerktoren zie je in de verte boven de bosjes uitsteken.

Je loopt richting de Cotherweg. Via een smal bruggetje passeer je de Cothergrift. Die werd in 1635 op verzoek van Wijk bij Duurstede gegraven. Waterwegen waren in die tijd belangrijk voor vervoer. De bochtige Kromme Rijn kostte de schippers veel tijd. Via de Cothergrift konden ze verder varen via de rechte Langbroekerwetering en zo een stuk van de Kromme Rijn afsnijden.

Cothergrift

Je loopt een stukje langs de Cothergrift en verder langs het smalle slootje dat uitkomt op de Cothergrift tot aan de pijl naar links. Ga dus niet over het bruggetje. Bij de pijl steek je het grasland over naar knooppunt 55. Via het opstapje klim je over het hek. Let even op. De slootkant aan de andere kant van het hek is smal en steil. Steek de drukke Cotherweg over en loop linksaf verder over de parallelweg richting Cothen.

kersenbloesem

Dit is even een wat minder interessant stukje van de route, maar als je het drukke verkeer links van je negeert valt er genoeg te beleven. Dankzij de zonnige maand maart bloeit de kersenbloesem al en in de berm verschijnen steeds meer voorjaarsbloemen.

Landgoed Lunenburg

Rechts van de weg ligt het landgoed Lunenburg. Het kasteel is vanaf hier niet te zien. Het opschrift op de zuilen bij de toegangsweg naar een boerderij doen vermoeden dat hier vroeger een pad naar het kasteel liep.

Rhijnenburg

Ga bij Cothen onder de rotonde door en even daarna bij knooppunt 14 linksaf. Vanaf hier volg je tot het eindpunt van deze route het Kromme Rijnpad (witte pijl op blauwe achtergrond). Het oogt misschien niet zo, maar het bruggetje over de Cothergrift dat je hier passeert is een monument. Het stamt uit de 19de eeuw en hoort tot de buitenplaats Rhijnestein. Loop verder over het Beukenlaantje. Links ligt een kersenboomgaard. In het kersenseizoen verjagen jongens vanuit de toren in het midden van de boomgaard de spreeuwen die ook wel een kersje lusten. Rechts van het pad zie je kasteel Rhijnestein liggen.

hek van kasteel Rhijnestein in Cothen

De Beukenlaan leidt naar het landgoed Rhijnestein en was oorspronkelijk de doorgaande weg van Utrecht naar Wijk bij Duurstede. Het park rond het kasteel is natuurgebied en niet toegankelijk. Met open monumentendag kun je er wel een kijkje nemen. Ga rechtsaf langs het poortgebouw van Rhijnestein richting knooppunt 11.

kasteel Rhijnestein

Rhijnestein was in de Middeleeuwen een ridderhofstad. Het poortgebouw en de woontoren stammen uit de 13de eeuw. De woontoren, donjon genoemd, speelde een rol bij de verdediging aan de noordkant van de Rijn. De ridderhofstad was tot het eind van de Middeleeuwen vertegenwoordigd in de Ridderschap Utrecht. Dat stopte omdat een lange tijd vrouwen eigenaar waren van het kasteel en die hadden geen zitting in de Ridderschap.

dorpsgezicht Cothen

Je komt Cothen binnen via de brug over de Kromme Rijn. Daar heb je een mooi zicht op de St. Agneskerk. Wijk even af van het Kromme Rijnpad en loop binnendoor via het terrein van de kerk. Je hebt daar ook een mooi uitzicht op kasteel Rhijnestein aan de overkant van de Kromme Rijn. Rond 1200 stond hier al een kerk. Die is in de afgelopen eeuwen enkele keren verwoest en herbouwd. De laatste restauratie was in 1980. Als je geluk hebt is de kerk open en kun je het interieur bewonderen. Kijk dan in de consistorie even naar boven. In een balk in het plafond zitten op gelijke afstand gaatjes. Het is een voorbeeld van hergebruik van materialen. De balk is namelijk een deel van een molenwiek; de gaatjes waren voor de bevestiging van de windvang.

Loop langs de kerk tussen de huizen door naar de Kerkstraat. Je bent weer op de route naar knooppunt 11.

Bij knooppunt 11 ga je linksaf tussen de huizen door en volg je het Zandpad naar knooppunt 89. Het voetpad is al heel oud en ligt op een hoge zandrug parallel aan de Kromme Rijn. Het komt langs het voormalige buiten Steniswaard. Het bos dat bij het buiten hoorde is in 1940 gekapt. Er staat nog steeds een boerderij die Steniswaard heet. Het was een omgrachte boerderij. Nog altijd loopt er vanaf het huis een gracht naar de Kromme Rijn.

boerderij aan het Zandpad Cothen

Het eerste deel van het pad loopt vlak langs de Kromme Rijn. Helaas zie je daar alleen ietsje van tussen de huizen door die hier staan. Maar de boomgaarden verderop en de flora en fauna langs het pad vergoeden veel.

perenbloesem kersenbloesem fluitekruid

De perenbloesem begint te bloeien. Een vroege kers staat al volop in bloei. Zelfs het fluitekruid laat hier en daar al zijn witte kant zien. Dat is wel bijzonder voor eind maart.

Aan het eind van het pad ga je rechtsaf en volg je het fietspad. Na de kruising met de Groenewoudseweg steek je de drukke N229 over naar het beginpunt van de route. Heb je tijd dan is het zeker de moeite waard om eerst nog even rechtsaf te slaan naar de Kersenhut aan de Groenewoudseweg. Je kunt er een ommetje maken door de boomgaard en een bezoek brengen aan het kersenmuseum. Kijk om teleurstelling te voorkomen vooraf naar de openingstijden. Op zondag, maandag en tijdens feestdagen zijn ze dicht. De Jonge Graaf is normaal gesproken elke dag open. Helaas zijn ze in maart (2022) getroffen door brand en als gevolg daarvan tijdelijk gesloten.